Diyetin Yerini Alan Gıdalar Tebliği (özet)

Vücut ağırlığı kontrolü için diyetin yerini alan gıdaların bileşim, etiketleme, sunum ve reklam gerekliliklerini belirlemek amacıyla T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından bu tebliğ yayımlandı.  Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği ve Türk Gıda Kodeksi Bebek ve Küçük Çocuklara Yönelik Gıdalar ile Vücut Ağırlığı Kontrolü İçin Diyetin Yerini Alan Gıdalar Yönetmeliğine dayanılarak hazırlanmıştır.

Ürünlerde Olması Gereken Özellikler

• Bu Tebliğ kapsamındaki gıdalar “vücut ağırlığı kontrolü için diyetin yerini alan gıda” adı ile satılır. Bu adla satılacak gıdaların tamamen bu tebliğe uygun olması gerekir
• Vücut ağırlığı kontrolü için diyetin yerini alan gıdaların bileşimi;
  • • Ek-2’deki Aminoasit Gereksinim Tablosunda yer alan spesifikasyonlarla birlikte Ek-1’deki bileşim gerekliliklerine uygun olur.
    • Ek-1’de yer alan bileşim gereklilikleri; ürünün tüketime hazır haline göre uygulanmalıdır.
    • Ek-1’de listelenen bileşenlerin yanı sıra, genel kabul görmüş bilimsel veriler vasıtasıyla uygunluğu kanıtlanmış olan diğer bileşenleri de içerebilir. Bu diğer bileşenlerin uygunluğu Bakanlıkça değerlendirilir.
    • İhtiyaç duyulması halinde, Türk Gıda Kodeksi Bebek ve Küçük Çocuklara Yönelik Gıdalar ile Vücut Ağırlığı Kontrolü İçin Diyetin Yerini Alan Gıdalar Yönetmeliği (madde-11) gereği bilimsel komisyon görüşüne bakanlıkça  başvurulabilir.

  
  
  
  

• Vücut ağırlığı kontrolü için diyetin yerini alan gıdalar için, Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliğinin 9 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan zorunlu bilgilere ek olarak aşağıdaki bilgilere de yer verilmesi zorunludur:
  • Ürünün yalnızca vücut ağırlığını azaltmayı amaçlayan sağlıklı fazla kilolu veya obez yetişkinler için olduğuna dair ifade,
  • Ürünü kullanmaya başlamadan önce, tıp veya beslenme ve diyetetik alanlarında çalışan bir sağlık meslek mensubunun tavsiyesinin alınmasının önerildiğine dair ifade,
  • Ürünün hamile veya emziren kadınlar ve ergenler tarafından kullanılmaması ve sağlık problemi olan kişiler tarafından tıp veya beslenme ve diyetetik alanlarında çalışan bir sağlık meslek mensubunun tavsiyesi olmadan kullanılmaması gerektiğine dair ifade,
  • Günlük yeterli miktarda sıvı alımının önemine dair ifade,
  • Ürünün, kullanma talimatına uygun olarak kullanıldığında, günlük temel besin öğelerini yeterli miktarlarda sağladığına dair ifade,
  • Ürünün sağlıklı fazla kilolu veya obez yetişkinler tarafından, tıp veya beslenme ve diyetetik alanlarında çalışan bir sağlık meslek mensubunun tavsiyesi olmaksızın, 8 haftadan fazla bir süre boyunca veya daha kısa sürelerle tekrarlı olarak kullanılmaması gerektiğine dair ifade,
  • Gerektiğinde, uygun hazırlama talimatı ve bu talimata uyulmasının önemini belirten ifade,
  • Ürün, üretici talimatlarına göre kullanıldığında, günde 20 g’dan fazla poliol alımını sağlıyorsa etikette gıdanın laksatif etkisinin olabileceğini belirten ifade,
  • Ürüne diyet lifi ilave edilmediyse, ürün ile birlikte diyet lifi alınmasının mümkün olup olmadığı konusunda tıp veya beslenme ve diyetetik alanlarında çalışan bir sağlık meslek mensubunun tavsiyesine başvurulması gerektiğine ilişkin ifade.
  • Etiket üzerinde zorunlu olarak yer alacak ifadeler, Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliğinin 16 ncı maddesinde (Zorunlu bilgilerin bildirim şekli) belirtilen şartlara uygun olur.
  • Vücut ağırlığı kontrolü için diyetin yerini alan gıdaların etiketleme, sunum ve reklamında, bunların kullanımı sonucunda ortaya çıkan kilo/ağırlık kaybı hızı veya miktarına ilişkin bir ifade yer alamaz.

Beslenme bildirimi ile ilgili özel gereklilikler

Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliğinin 35 inci(Beslenme bildiriminin içeriği) maddesinin birinci fıkrasına ilave olarak, vücut ağırlığı kontrolü için diyetin yerini alan gıdaların zorunlu beslenme bildirimi Ek-1’de listelenen ve üründe bulunan her bir mineral ve vitamin miktarını içerir. Ayrıca; vücut ağırlığı kontrolü için diyetin yerini alan gıdaların zorunlu beslenme bildirimi, mevcut kolin miktarını ve ilave edilmişse diyet lifi miktarını içerir.

Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliğinin 35 inci(Beslenme bildiriminin içeriği) maddesinin ikinci fıkrasının (a), (b), (c), (ç) ve (d) bentleri hükümlerine ilave olarak, vücut ağırlığı kontrolü için diyetin yerini alan gıdaların zorunlu beslenme bildirimi aşağıdakilerle desteklenebilir:

• Yağ ve karbonhidratların bileşenlerinin miktarları,
• Birinci fıkra kapsamında olmayan ancak, Türk Gıda Kodeksi Bebek ve Küçük Çocuklara Yönelik Gıdalar ile Vücut Ağırlığı Kontrolü İçin Diyetin Yerini Alan Gıdalar Yönetmeliğinin Ek-1’inde listelenen maddelerin miktarları,
• Ek-1’de listelenen bileşenlerin yanı sıra, genel kabul görmüş bilimsel veriler vasıtasıyla uygunluğu kanıtlanmış olan diğer bileşenleri de eklenmişse bu maddelerin miktarları.

Vücut ağırlığı kontrolü için diyetin yerini alan gıdaların zorunlu beslenme bildiriminin içerdiği bilgiler etiket üzerinde tekrar edilmez.

Beslenme bildirimi, ambalajı veya kabının en geniş yüzeyinin boyutundan bağımsız olarak, tüm vücut ağırlığı kontrolü için diyetin yerini alan gıdalarda zorunludur.

Vücut ağırlığı kontrolü için diyetin yerini alan gıdaların beslenme bildiriminin içerdiği tüm besin öğeleri Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliğinin 36 ncı, 37 nci, 38 inci, 41 inci, 42 nci maddelerinde yer alan şartlara uygun olur.

Vücut ağırlığı kontrolü için diyetin yerini alan gıdaların, enerji değeri ve besin öğesi miktarları ürünün toplam günlük miktarında, buna ilave olarak, üretici talimatına göre hazırlanmasından sonra kullanıma hazır hale gelen gıdanın porsiyonunda ve/veya tüketim biriminde verilir. Uygun durumlarda bu bilgi, gıdanın satışa sunulduğu halinin 100 g veya 100 mL’sinde de ilave olarak verilebilir.

Vücut ağırlığı kontrolü için diyetin yerini alan gıdaların enerji değeri ve besin öğesi miktarları aynı referans alım değerlerinin yüzdesi olarak verilmez.

Vücut ağırlığı kontrolü için diyetin yerini alan gıdaların beslenme bildiriminin içerdiği ancak Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliğinin Ek-11’inde listelenmeyen unsurlar, aynı ekte ait oldukları veya öğesi bulundukları en uygun satırdan sonra verilir. Aynı Yönetmeliğin Ek-11’inde listelenmeyen ve herhangi bir satıra ait olmayan veya herhangi bir satırın öğesi olmayan unsurlarla ilgili bilgiler, aynı ekteki beslenme bildiriminin son satırından sonra verilir.

Sodyum miktarı diğer minerallerle birlikte verilir ve tuz içeriğinin gösteriminden sonra “tuz: X g ( Sodyum: Y mg)” şeklinde tekrar yazılabilir.

Enerji değeri 3360 kJ/gün (800 kcal/gün)’den az olan vücut ağırlığı kontrolü için diyetin yerini alan gıdalarda “Çok düşük kalorili diyet” veya “Çok düşük enerjili diyet” ifadesi kullanılabilir.

Enerji değeri 3360 kJ/gün (800 kcal/gün) ile 5040 kJ/gün (1200 kcal/gün) arasında olan vücut ağırlığı kontrolü için diyetin yerini alan gıdalarda “Düşük kalorili diyet” veya “Düşük enerjili diyet” ifadesi kullanılabilir.

Gıda Mevzuatı İle ilişkili Diğer Hususlar

• Vücut ağırlığı kontrolü için diyetin yerini alan gıdalarda beslenme beyanı yapılmaz. Bu duruma istisna olarak, diyet lifi içeriği 10 g’dan az olmayan vücut ağırlığı kontrolü için diyetin yerini alan gıdalarda “lif ilave edilmiştir” veya “lif ilaveli” beslenme beyanı kullanılabilir.
• Katkı maddeleri için, Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği hükümleri uygulanır.
• Aroma vericiler ve aroma verme özelliği taşıyan gıda bileşenleri için, Türk Gıda Kodeksi Aroma Vericiler ve Aroma Verme Özelliği Taşıyan Gıda Bileşenleri Yönetmeliği hükümleri uygulanır.
• Bulaşanlar; Türk Gıda Kodeksi Bulaşanlar Yönetmeliği hükümleri uygulanır.
• Pestisit kalıntı miktarları için, Türk Gıda Kodeksi Pestisitlerin Maksimum Kalıntı Limitleri Yönetmeliği hükümleri uygulanır.
• Hijyen; Gıda Hijyeni Yönetmeliği ile  Türk Gıda Kodeksi Mikrobiyolojik Kriterler Yönetmeliği hükümlerine uygun olur.
• Veteriner ilaçları tolerans düzeyleri; Türk Gıda Kodeksi Hayvansal Gıdalarda Bulunabilecek Farmakolojik Aktif Maddelerin Sınıflandırılması ve Maksimum Kalıntı Limitleri Yönetmeliği hükümleri uygulanır.
• Gıda ile temas eden madde ve malzemeler için; Türk Gıda Kodeksi Gıda ile Temas Eden Madde ve Malzemelere Dair Yönetmelik hükümleri uygulanır.
• Taşıma ve depolama; Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliğinin gıdaların taşınması ve depolanması ile ilgili hükümlere uygun olur.
• Numune alma ve analiz metotları; Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliğinde belirtilen kurallara uygun olarak numune alınır ve uluslararası kabul görmüş analiz metotları uygulanır.
• Avrupa Birliği mevzuatına uyum:Bu Tebliğ, (AB) 2017/1798 sayılı Vücut Ağırlığı Kontrolü İçin Diyetin Yerini Alan Gıdaların Özel Bileşim ve Bilgilendirme Gereklilikleri Hakkında Komisyon Tüzüğü dikkate alınarak Avrupa Birliği mevzuatına uyum çerçevesinde hazırlanmıştır.
• Yürürlükten kaldırılan tebliğ:Türk Gıda Kodeksi Kilo Verme Amaçlı Enerjisi Kısıtlanmış Gıdalar Tebliği (Tebliğ No: 2014/3) yürürlükten kaldırılmıştır.
• Geçiş hükümleri;  Bu Tebliğin yayımı tarihinden önce faaliyet gösteren gıda işletmecileri 31/12/2022 tarihine kadar bu Tebliğ hükümlerine uymak zorundadır. Bu Tebliğin yayımı tarihinden önce faaliyet gösteren gıda işletmecileri, bu Tebliğ hükümlerine uyum sağlayana kadar yürürlükten kaldırılan Tebliğ hükümlerine uymak zorundadır.

Ekleri için tıklayınız

Bu tebliğ 2 Temmuz 2019 tarih ve 30819 sayılı resmi gazete yayımlanmıştır. Gıda Mevzuatı ile ilgili verilere güncel hali ile ulaşmak için www.mevzuat.gov.tr adresini ziyaret ediniz.