
Hızla gelişen teknoloji yaşam şekillerimizi de değiştirdi. Buna bağlı olarak daha sağlıklı, güvenli ve kaliteli ürünler tüketmeyi tercih ediyoruz. Peki son dönemde karşımıza sıklıkla çıkan “nanoteknoloji” ile gıdalar arasında ne gibi bağlantı var? İşte cevaplar…
Nanoteknoloji Nedir ?
Nanoteknoloji,sistemleri,materyalleri ve araçları nano ölçeğinde inceleyen bir bilimdir. Nanometre ise bir ölçü birimidir. Bir metrenin milyarda biri veya milimetrenin milyonda biri olarak tanımlanmaktadır. Nanometre, nanoyapı veya nanomateryal dediğimiz çok küçük bir yapıyı ifade etmektedir. Genellikle 1-100 nanometre boyutundaki materyallerin işlenmesini ve üretimini kapsamaktadır.Nanoteknoloji çalışmaları farklı alanlarda kullanılabilmektedir.Bu alanlar :
- kozmetik
- ziraat
- gıda endüstrisi
- ilaç sektörü
- tekstil
şeklinde sıralanmaktadır.
Gıda Endüstrisinde Nanoteknoloji
Son yıllarda tüketiciler yaşam şekillerini değiştirmişlerdir. Buna bağlı olarak daha sağlıklı, güvenli ve kaliteli ürünler tüketmeyi tercih etmektedirler. Bu nedenle gıda nanoteknolojisi çalışmalarını raf ömrü uzun ve kalitesi yüksek gıdalar üretme amacıyla geliştirmektedir.
Nanoteknoloji uygulamalarının birçok yararı bulunmaktadır. Bunlar:
- gıdaları daha verimli bir şekilde üretme
- daha sağlıklı ürünler elde etmeyi sağlama
- gıdaların raf ömrünü uzatma
- değişen yaşam şekillerine uygun fonksiyonel gıdaların üretimi
- gıdaların tazeliği korumayı sağlama
- gıdaların daha güvenli paketlenmesini sağlama şeklinde sıralanmaktadır.
Patojenleri Belirleme;Nanosensörler!
Gıdaların bozulmasına neden olan patojenler nanosensör kullanımı ile tespit edilebilmektedir. Nanosensörler gıda içerisine doğrudan yerleştirilmektedir. Bu sayede oksijen, nem ve sıcaklık gibi çevresel faktörlerin değişimi belirlenebilmektedir. Özellikle gıdaların depolanması ve taşınmasında sıcaklık değişimi gıdada risk oluşturmaktadır.
Paketleme sistemlerindeki mikro gözenekler, yiyeceklerin yüksek düzeyde oksijene maruz kalmasına sebep olabilmektedir. Buna bağlı olarak gıdada istenmeyen değişiklikler oluşabilmektedir. Nanosensörlerin gıda ambalajına entegre edilmesi gıdalaların saklanması ve son kullanma tarihlerindeki hatalar ortadan kalkmasını sağlamaktadır. Nanosensör kullanımı ile virüs, toksin ve patojenlerin belirlenmesi ile ilgili pek çok çalışma mevcuttur.
Gıdaları Paketlemede Nanoteknolojinin Yararları
Gıdalar fiziksel,kimyasal ve biyolojik kirlenmeyi önleme amacıyla paketlenmektedir. Ayrıca paketleme oksijen ve ışık gibi dış etkenlerin etkilerini de önlemektedir.Nanoteknolojinin gıda paketlemesinde kullanımının yararları çoktur.Bu yararlar:
- ekonomik avantajlar
- enerji girişini düşürme
- taşınma sırasında gaz ve ışığa karşı korumayı arttırma
- karbondioksit emisyonunu azaltma
- insan sağlığını tehdit eden faktörleri azaltma
- gıdaların raf ömrünü arttırarak gıda israfını önleme
şeklinde sıralanmaktadır.
Akıllı Paketleme
Bu paketleme yöntemi gıdayı dış faktörlere karşı korur. Diğer paketleme yöntemlerinden temel farkı; pakedin içerisindeki ortamı kontrol etme ve dış ortamdaki değişimlere tepki vermedir. Akıllı paketleme gıdanın depolama ve taşınma esnasındaki kalitesini kontrol etmektedir. Akıllı paketleme sistemlerinde indikatörler kullanılmaktadır. Bu indikatörler:tazelik indikatörü,ısı-zaman indikatörü ve sensörlerdir. Nanosensörler, gıdalardaki kontaminantların, mikotoksinlerin ve mikroorganizmaların varlığını kanıtlamak için kullanılmaktadırlar.
Nanoenkapsülleme
Geleneksel kapsülleme ile kıyaslandığında nanopartiküllerin kapsülleme için daha iyi özellikleri bulunmaktadır. Nanoenkapsülleme gıdada tat salınımı geliştişrme amacıyla kullanılmaktadır. Nanokapsülleme sayesinde gıdalarda var olan tat ve kokular masklenebilmektedir.Bu teknik sayesinde
- hedef zamanda kullanibilirlilk
- gıda ve aktif madde arasındaki etkileşimler
- aktif madde salınımı kontrol edilebilmektedir.
Kaynakça
KÖKSAL E.N.,ÇELİK S.,AKBABA M.,(2017), Nanotechnology And Human Health, The Turkish Journal of Occupational /Environmental Medicine and Safety,1(2);1
SAKA E.,TERZİ GÜLELİ G.,(2015), Gıda Endüstrisinde Nanoteknoloji Uygulamaları, Etlik Veteriner Mikrobiyoloji Dergisi, 26 (2): 52-57
KIZEN,Z. TACER CABA, Nanotechnology and Smart Packaging in Food Packaging, International Journal of Food Engineering Research, 3(2);37-42
Fao.org